Podstawową różnicą pomiędzy autentycznymi duchowymi ścieżkami i sektami jest to, że na ścieżce duchowej nie ma wymagań dotyczących określenia swojej przynależności do grupy. Proces duchowy może być prowadzony zarówno w domu, poza domem, czy w jakiejś konkretnej grupie, czy innej grupie, bez względu na to, czy te grupy są częścią jednej, czy różnych organizacji.

Podążanie autentyczną duchową ścieżką, zawsze będzie dobrowolne i niezależne od przynależności do jakiejkolwiek grupy czy organizacji. Jeśli doktryna i/lub filozofia tej ścieżki zwalnia nas z określenia swojej przynależności do jakiejkolwiek grupy czy organizacji, nie możemy wtedy mówić o sekcie.

Sekta natomiast może mieć miejsce tylko w przypadku jakiejś konkretnej grupy osób, które w pewien sposób zorganizowały się razem i myślą podobnie. Nie oznacza to, że każda grupa będzie sektą, jednak sekta nie może istnieć bez grupy.

Należy tutaj zwrócić uwagę na otwartość i hermetyczność. W przypadku rzeczywistej dobrowolności nie będzie istniał nacisk na pozostawanie w grupie i jawne utożsamianie się z ideami głoszonymi przez grupę oraz odrzucenie grup o podobnych ideach lub odrzuceniu podobnych idei głoszonych w innych grupach.

Hermetyczność jest cechą sekty. Polega ona na tym, że po wstąpieniu do grupy wymagane jest jawne zadeklarowanie odcięcia się od innych grup a szczególnie tych podobnych. W sektach, następuje utrata suwerenności w sensie pozostawania otwartym światopoglądowo. Narzędziem do egzekwowania procesu "hermetyzacji" (czyli zamykania umysłu na wszystko, co wykracza poza doktrynę grupy) jest akceptacja w grupie przez innych jej członków.

W przypadku sekt otwartość nie jest dopuszczalna, budzi zamieszanie i konfuzje. Osoby zbyt otwarte są postrzegane jako początkujący. Jeśli zbyt długo pozostają otwarte zaczynają doświadczać różnego rodzaju represji, począwszy od braku akceptacji, poprzez wzbudzanie poczucia winy, dyskryminowanie, mobbing a skończywszy na wydaleniu z grupy.

Wydalenie z grupy to raczej ostateczność, ponieważ sektom zwykle zależy na ilości członków sponsorujących ich działalność. Jeśli członek jest "bezwartościowy" dla grupy, na przykład nie daje donacji, czy nie udziela się w projektach sekty, wtedy pozbycie się takiego członka będzie łatwiejsze. Wydalani członkowie są piętnowani przez zarząd, który zazwyczaj nakazuje pozostałym członkom sekty zerwanie wszelkich kontaktów z wydalonymi osobami.

Członkowie "wartościowi" są raczej członkami, o których sekty walczą. Są lepiej traktowani, mają pewne przywileje, dostają wyższe "stołki", tytuły, stanowiska w grupie. Zarząd lub starszyzna grupy robi takim członkom dobre publicity wewnątrz grupy, a Ci w ten sam sposób (zgodnie z zasadą wzajemności) odwdzięczają się zarządowi.

Jeśli ma miejsce nierówne widzenie osób w grupie, podążających ścieżką duchową, ze względu na status społeczny, status majątkowy, ilość poświęcanego czasu dla grupy, czy ilość dawanych donacji. Wtedy mamy do czynienia z sektą. Takie działanie niezgodne jest z naukami pism wedyjskich:

vidya-vinaya-sampanne brahmane gavi hastini
śuni caiva śva-pake ca panditah sama-darśinah

Pokorny mędrzec, dzięki cnocie prawdziwej wiedzy, widzi jednakowo uczonego i łagodnego bramina, krowę, słonia, psa i zjadacza psów (pariasa). [Bhagavad-Gita Taka Jaką Jest; Rozdział 5 - Karma-yoga; Tekst 18]